Чӑваш халӑх сайчӗ, Тӗнче тетелӗнчи «Сӑвар ТВ» каналпа «Шкул ТВ» канал, Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ Чӑваш чӗлхи кунӗ тӗлне йӗркеленӗ «Чӑваш ачи, сассуна пар!» видеосӑвӑсен конкурсне пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ.
Ку ӑмӑртӑва пурӗ 173 ӗҫ ҫитрӗ. Вӗсенчен 157-шне хакларӑмӑр. Хаклав калӑпӑшӗ пысӑк пулнӑран кая юлса ҫитнӗ ӗҫсене хак пама ӗлкереймерӗмӗр. Анчах пӑшӑрханма кирлӗ мар — вӗсем те хутшӑнни пирки ӗнентерӳ хутне илӗҫ.
Хаклав ӗҫне виҫҫӗн ирттертӗмӗр: тӗнче тетелӗнчи «Сӑвар ТВ» телеканалӑн ертӳҫи Олег Цыпленков (вӑл видео пахаларӗ), Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай Плотников (ӳкернӗ чухне усӑ курнӑ фона хак пачӗ), Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищин преподавателӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Надежда Кириллова (интонаци тӗлӗшӗпе хакларӗ). Хаксене парса тухнӑ хыҫҫӑн эпир ҫапла пӗтӗмлетӳ турӑмӑр: интонацишӗн 100%, видеошӑн — 70%, фоншӑн — 50%. Интонацие мала лартнине ҫакӑнпа сӑлтавларӑмӑр — ача е хутшӑнакан сӑвва лайӑх вулать пулсан видео пахалӑхӗ япӑхрах пулсан та ӑна тепре ним мар чаплӑ техникӑпа ӳкерме пулать. Тивӗҫлӗ шайра сӑвӑ калаймана вара вӗрентме — йывӑртарах, кунта нимӗнле техника та ҫӑлаймӗ.
Нумаях пулмасть Мускавра Раҫҫейри массӑлла информаци хатӗрӗсен «Раҫҫейри пахалӑхлӑ пресса тата унӑн аталанӑвӗ» ӗҫлӗ форум иртнӗ. Унтах «Прессӑн ылтӑн фончӗ — 2014» палла тивӗҫнӗ пичет кӑларӑмӗсене чысланӑ. Ҫак палла тата свидетельствӑна форум йӗркелӳҫисен аллинчен «Советская Чувашия» редакторӗ Владимир Васильев, «Грани» хаҫат редакторӗ Наталья Колыванова, «Ял пурнӑҫӗ» Красноармейски район хаҫачӗн редакторӗ Иван Прокопьев илнӗ.
Пӗтӗмпе Чӑваш Енри 10 пичет кӑларӑмӗ «Прессӑн ылтӑн фончӗ — 2014» палла тивӗҫнӗ. Ҫӳлерех асӑннисемсӗр пуҫне ҫак йыша «Республика», «Ҫӗнтерӳ ялавӗ» (Муркаш районӗ), «Ӗҫ ялавӗ» (Етӗрне районӗ), «Тӑван ен» (Шупашкар районӗ), «Ҫӗнтерӳ ҫулӗ» (Вӑрнар районӗ), «Пенсионер Чувашии» хаҫатсем, «Моя империя» журнал кӗнӗ.
«Прессӑн ылтӑн фондне» 2005 ҫулта «ПРЕССА» профессионал куравӗн йӗркелӳ комитечӗ пуҫарнӑ. 2010 ҫултанпа проекта «Журналист» издательство ҫурчӗ пурнӑҫлать. Ҫак конкурс ҫӗнтерӳҫисем хаҫат логотипӗпе юнашар «Прессӑн ылтӑн фончӗн» медальне 1 ҫул вырнаҫтарма тивӗҫеҫҫӗ.
Ҫӗршыв шайӗнче «Ял территорийӗсене 2014–2017 ҫулсенче тата 2020-мӗш ҫулчченхи тапхӑрта ҫирӗппӗн аталантармалли» тӗллевӗлӗ программа вӑйра тӑрать. Программӑна республикӑра пурнӑҫа кӗртме кӑҫал федераци хыснинчен 406 пин тенкӗ тивӗҫмелле, 1,0 миллионне республика хыснинчен уйӑрмалла, вырӑнти хыснасенчен — 375 пин, уйрӑм усламҫӑсен тата ҫынсен кӗсйинчен 719 пин текнӗ кӑлармалла.
Программӑна кӗртмелли проектсене суйлаҫҫине Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче конкурс комиссийӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта 17 ял тӑрӑхӗнчен килнӗ 18 проекта тишкернӗ. Министерство пӗлтернӗ тӑрӑх, социаллӑ-экономика критерийӗсене уйрӑмах туллин тивӗҫтерекенсене суйланӑ. Кӑҫал пурнӑҫа кӗртмелли проектсен шутне Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри «Бичурин пахчи» музейпа парк комплексӗ тата Етӗрне районӗнчи Мӑн Шемертенти Чӑваш хресченӗн хуҫалӑхӗн музейӗ кӗнӗ.
Килес ҫул вара Элӗкри культурӑпа кану центрӗ тата Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗри шкул тавралли умӗнчи территорие хӑтлӑх тата тирпей-илем кӳме, Муркаш районӗнчи Ярапайкасси ял тӑрӑхӗнчи Сыпайӗнче нумай ӗҫ тӑвакан стадион тума укҫа уйӑрӗҫ.
Ыран паллӑ прозаик, публицист, тӑлмач, чӑваш халӑх ҫыравҫи Хветӗр Уяр (Федор Ермилович Уяр) ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитет. Вӑл 1914 ҫулхи ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Самар облаҫӗнчи Схури-Матак ялӗнче ҫуралнӑ.
Хветӗр Уяр Самарти чӑваш шкулӗнче, Хабаровскри педагогика техникумӗнче, Благовещенскри тата Чаваш Республикинчи педагогика институчӗсенче вӗреннӗ. Унтан вӑл Инҫет Хӗвелтухӑҫӗнчи пуҫламӑш шкулта ачасене вӗрентнӗ. Каярахпа Чӑваш Республикинчи Красноармейски, Ҫӗрпӳ районӗсенчи шкулсенче вӑй хунӑ, Чӑваш радиокомитетӗнче литература ӗҫченӗ пулнӑ. Хветер Уяр ЧАССР Кӗнеке палатинче, «Капкӑн» журнал редакцинче те ӗҫленӗ.
Вӑл Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пулнӑ, ӑна Тӑван ҫӗршыв вӑрҫин I степень орденӗпе, III степень Мухтав орденӗпе, медальсемпе чысланӑ. Федор Ермилович чӑваш литературине пӗчӗк жанрпа кӗнӗ (калавсем, очерксем, фельетонсем…). Пӗрремӗш хайлавӗ 1930 ҫулта пичетленнӗ.
Пӗлтерӗшлӗ кӗнекисенчен пӗри — «Таната» историллӗ романӗ. Ӑна Чӑваш Ен литературовечӗсем кӑна мар, Мускаврисем те, ют ҫӗршыврисем те пысӑк хак панӑ.
Хветӗр Уяр вырӑссен илемлӗ литературине чӑвашла куҫарнӑ.
Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Красноармейски районӗнче ҫамрӑк вокалистсен ЧР тата РФ тава тивӗҫлӗ артистне Виталий Петрова халалланӑ «Ҫурхи тумлам» конкурсӗ иртнӗ. Унта уйрӑм юрӑҫсем, дуэтсем, вокал ансамблӗсем хутшӑннӑ. Вӗсене ӳсӗме кура хакланӑ: 5–9, 10–13 тата 14–17 ҫултисем.
Пӗрремӗш ушкӑнра «Солистсем» номинацире II степень Диплома Руфина Сергеева (Алманч) тивӗҫнӗ. 3-мӗш вырӑна Ача-пӑча ӳнер шкулӗн вӗренекенӗ Даниил Михайлов тухнӑ.
Иккӗмӗш ушкӑнра «Солистсем» номинацире чи маттурри Анастасия Козлова (Ача-пӑча ӳнер шкулӗ) пулнӑ. Ҫав шкултах ӑс пухакан Анастасия Никифорова тата Кӗҫӗн Шетмӗри Екатерина Козлова 2-мӗш вырӑн ҫӗнсе илнӗ. Ача-пӑча ӳнер шкулӗнче вӗренекен Екатерина Алексеевӑпа Екатерина Козлова III степень Диплома тивӗҫнӗ.
Тепӗр ушкӑнра ҫак номинацирех Юлия Маслова (Кӗҫӗн Шетмӗ), Ксения Кравцева (Красноармейски), Анна Филиппова (Ача-пӑча ӳнер шкулӗн) малти вырӑнсене тивӗҫнӗ.
«Ансамбль» номинацире I степень Дипломпа «Кулӑ» (Ача-пӑча ӳнер шкулӗ) ансамбле чысланӑ. Геннадий Поповпа Валерий Яргонин дуэтне (Чатукасси) II степень Дипломпа хавхалантарнӑ.
Ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Красноармейскинче Культура ҫулталӑкне халалланӑ «Шетмӗпе Ҫавал кӗввисем» район фестивалӗ иртнӗ.
Фестивале Красноармейски район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Ольга Суховетрюк, социаллӑ аталану тата архив ӗҫӗн пайӗн ертӳҫи Рена Осипова, Композиторсен республикӑри союзӗн председателӗ Николай Зимин, районти Нестер Янкас ячӗллӗ культура, литература тата ӳнер обществин председателӗ Георгий Ефимов уҫнӑ.
Фестиваль кӑҫалхипе 16-мӗш хут иртнӗ. Ольга Суховетрюк унта хутшӑнакансене саламланӑ, районти поэтсемпе композиторсене Трак енри культурӑна аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑшӑн тав сӑмахӗ каланӑ, малашне те ҫанӑ тавӑрса ӗҫлеме ӑнӑҫу суннӑ.
Фестивале Красноармейски районӗнчи 8 ял тӑрӑхӗ хутшӑннӑ. Чӑваш эстрада артисчӗсем Любовь Афанасьева, Владимир Леонтьев, Сергей Петров, ЧР чӑваш халӑх артисчӗ Иван Христофоров илемлӗ юрӑсемпе савӑнтарнӑ.
«Шетмӗпе Ҫавал кӗввисем» фестивальре 11 композиторӑн, 13 поэтӑн, 15 юрӑҫӑн (солистсем, ансамбльсем, хорсем) юрри янӑранӑ.
Сӑнсем (26)
Чӑваш Енӗн аграрийӗсем Раҫҫейӗн ял тӑрӑхӗсен депутачӗсен Волгоград хулинче иртнӗ сьездне хутшӑннӑ.
Чӑваш Ен хресченӗсенчен йышра Елчӗк районӗнчи «Прогресс» акционерсен хупӑ обществин ертӳҫи Петр Скворцов, Хӗрлӗ Чутай районӗнчи «Нива» кооператив председателӗ Владимир Мурайкин, Красноармейски районӗнчи Леонид Посадский фермер пулнӑ. Ял тӑрӑхӗсен депутачӗсен съезчӗ терӗмӗр те, пирӗн патри халӑх тарҫисем те унта хутшӑннӑ.
Депутатсен съездне аграрисем епле лекнӗ-ши тесе ытлашши пуҫ ватма кирлӗ мар. Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви кун пирки ӑнлантарнӑ тӑрӑх хакласан, унта чаплӑ хресченсем кайма тивӗҫнӗ. Елчӗк районӗнчи «Прогресс» хуҫалӑх, акӑ, Чӑваш Енӗн аграри отрасльне йӗркелекен хуҫалӑхсенчен пӗри шутланать. «Нива» выльӑх-чӗрлӗх продукцине туса илет иккен, Леонид Посадский фермер сурӑх ӗрчетет. Тӗрлӗ ӑратлӑ ҫак выльӑх паян унӑн 100-е яхӑн-мӗн. Услама вӑл ӗҫ пуҫаракан фермерсене патшалӑх уйӑракан укҫана — «кӗмӗл» виҫи 1 миллион тенкӗ ытла — тивӗҫнипе пуҫарнӑ.
Съезда ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчен пуҫтарӑннӑ 2 пине яхӑн делегат хутшӑннӑ.
Республикӑри чылай район-хула «Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке — 2012» конкурса хутшӑнчӗ. Хӑш-пӗр тӑрӑхра пӗтӗмлетӳсем тунӑ ӗнтӗ. Трак енре те конкурса пӗтӗмлетнӗ.
Красноармейски районӗнчи вулавӑшсенче кӑҫалхи кӑрлач-пуш уйӑхӗсенче «Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке — 2012» конкурс иртнӗ. Унта пӗтӗмпе 15 вулавӑш хутшӑннӑ. Конкурспа килӗшӳллӗн ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем, конференцисем, кӗнеке хӑтлавӗсем, конкурссем, поэзи сехечӗсем, викторинӑсем, куравсем иртнӗ.
Вулавӑшсенче формулярсене тишкернӗ, ыйтӑм ирттернӗ. Пӗтӗмпе 400 респондент хутшӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене тӗрлӗ номинацире палӑртнӑ.
«Чӑваш кӗнеки» номинацире Улькка Эльменӗн «Упраймарӑм сана…» кӗнеки ҫӗнтернӗ. «Чи лайӑх прозӑра» Хӗветӗр Уярӑн «Близ Акрамова» хайлавӗ мала тухнӑ. «Асамлӑ йӗрке» номинацире Николай Ишентейӗн «Планетӑпа чӗре» тата Любовь Петровӑн «И грусть, и радость, и мечты…» кӗнекисем ҫӗнтернӗ. «Ача-пӑча тӗнчи» номинацире Юрий Сементерӗн «Килӗр, килӗр, кайӑксем» тата Людмила Васильевӑн «Зайкина семья» кӗнекисем палӑрнӑ.
Пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Трак вӑтам шкулӗнче «Трак ен» ентешлӗхӗн членӗн Виктор Николаевӑн парнисене ҫӗнсе илессишӗн сӗтелҫи теннисӗпе Красноармейски районӗн ӑмӑртӑвӗ иртнӗ. Тупӑшӑва тӗрлӗ ӳсӗмри 27 теннисҫӑ хутшӑннӑ.
Чи малтанах Красноармейски район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Шестаков, Чӑваш Енри сӗтелҫи теннисӗн федерацийӗн президенчӗ Максим Малов, «Трак ен» ентешлӗхӗн членӗ Алексей Львов, Виктор Николаев спортсменсене ӑнӑҫу суннӑ.
1–6-мӗш классем хушшинче Алманчири Денис Сергеев ҫӗнтернӗ. Упири Андрей Илларионов — 2-мӗш, Мӑн Шетмӗри Дмитрий Величко 3-мӗш вырӑнсене тивӗҫнӗ. Хӗрсен ушкӑнӗнче Ман Шетмӗри Виктория Юдинӑпа Алла Яковлева маттур пулнӑ.
7–11-мӗш классем хушшинче Трак шкулӗнчи Николай Кузьминпа Дмитрий Кузьмин малти вырӑнсене йышаннӑ. Хӗрсен ушкӑнӗнче Красноармейски вӑтам шкулӗнчи Светлана Леонидова тата Елена Родионова, Трак шкулӗнчи Христина Федорова малтисем пулнӑ. 18 ҫултан аслӑраххисен йышӗнче Юрий Никандров ҫӗнтернӗ. Юрий Васильев — 2-мӗш, Михаил Голубев 3-мӗш пулнӑ.
Красноармейскинчи халӑх театрӗ Трак енри халӑха спектакльсем кӑтартнӑ хыҫҫӑн кӳршӗ районсене тухма тытӑннӑ.
Канаш районӗнчи Малти Тукай ялӗ Пӗтӗм тӗнчери театр кунӗ умӗн чӑн-чӑн парнене тивӗҫнӗ. Трак енри артистсем Николай Сидоровӑн «Шупашкарти савни» камитпе килнӗ. Постановка пурне те килӗшнӗ.
Трак енри халӑх театрӗн ертӳҫи тата режиссерӗ Клавдия Васильева Малти Тукай ялӗнче ҫуралса ӳснӗ-мӗн. Артистсене спектакль вӗҫленсен чунран тав тунӑ.
+1.3 °C